TERMINY ORAZ ZASADY PRZEDAWNIANIA ROSZCZEŃ

Na mocy poprzednio obowiązujących przepisów, zgodnie z regułą generalną, jeżeli termin nie jest określony przepisami szczególnymi to roszczenia ulegają przedawnieniu po upływie dziesięciu lat od daty ich wymagalności, a roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz dotyczące świadczeń okresowych ulegają przedawnieniu po upływie lat trzech.

Obecnie obowiązujące przepisy doprowadziły do skrócenia podstawowych terminów przedawnienia. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 118 Kodeksu cywilnego (dalej jako „k.c.”) podstawowy termin przedawnienia roszczeń został skrócony z dziesięciu do sześciu lat. Natomiast, dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia pozostał bez zmian. 

Ponadto, na mocy Ustawy skrócony został również termin dotyczący roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, gdyż obecnie stosownie do treści art. 125 § 1 k.c. roszczenia te przedawniają się po upływie sześciu lat. Jeżeli jednak stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się, tak jak dotychczas, z upływem trzech lat.

Ustawa wprowadziła również zmiany w zakresie obliczania terminów przedawnienia. Koniec terminu przedawnienia przypadać będzie na ostatni dzień roku kalendarzowego. W związku z powyższym terminy przedawnienia zostały wydłużone o czas do końca roku kalendarzowego. Przepisy Ustawy zawierają jednakże zastrzeżenie, że zasada ta nie będzie obowiązywać w stosunku do terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata. Przykładowo termin przedawnienia roszczeń z umowy o dzieło wynosi 2 lata, jeżeli zatem strony ustaliłyby termin płatności z umowy o dzieło na czerwiec 2018 r., to roszczenie to nie przedawni się, jak dotychczas, w czerwcu 2020 r., lecz z ostatnim dniem grudnia 2020 r. 

Stosownie do treści przepisów przejściowych pomiędzy poprzednio obowiązującymi przepisami a przepisami wprowadzonymi Ustawą, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie Ustawy tj. 9 lipca 2018 r. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się od tego dnia przepisy o przedawnieniu określone w Ustawie. W przypadku, gdy termin przedawnienia będzie krótszy niż ten poprzednio obowiązujący, jego bieg rozpocznie się z pierwszym dniem obowiązywania Ustawy.

Wyjątek od zasady stosowania nowych przepisów stanowi sytuacja, gdy przedawnienie rozpoczęte w czasie obowiązywania poprzednich przepisów, przy zastosowaniu poprzednio obowiązującego terminu przedawnienia, skończyłoby się wcześniej niż przy zastosowaniu nowych przepisów. Wówczas przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Celem przykładu należy wskazać, że roszczenie o wynagrodzenie za wykonanie remontu według poprzednio obowiązujących przepisów przedawniało się w stosunku do osoby niebędącej przedsiębiorcą wraz z upływem terminu 10-letniego. Jeżeli zatem roszczenie to powstałoby dnia 9 lipca 2013 r., według poprzednio obowiązujących przepisów przedawniłoby się 9 lipca 2023 r. Natomiast na mocy nowych przepisów stosując 6-letni termin, który biegnie od 9 lipca 2018 r., roszczenie to przedawniłoby się 31 grudnia 2024 r. Zatem, skoro roszczenie to przedawni się wcześniej na mocy poprzednich przepisów mamy prawo zastosować poprzednio obowiązujący 10-letni termin przedawnienia.

 Zasady przedawniania roszczeń przeciwko konsumentom.

Przepisy Ustawy wprowadziły również odrębne reguły dotyczące przedawnienia roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom. Najistotniejszą zmianą jest zakaz dochodzenia względem konsumentów roszczeń przedawnionych. Nowo obowiązujący art. 117 § 2 k.c. stanowi, że po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Stosownie do treści powyższego przepisu, skutek przedawnienia będzie następował z mocy samego prawa. W konsekwencji, dłużnik, będący konsumentem, nie będzie zobowiązany do zgłoszenia zarzutu przedawnienia w toku procesu.

1. długość terminu przedawnienia;
2. długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
3. charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionegow tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnione w dochodzeniu roszczenia

Wobec szczególnego charakteru regulacji dotyczących przedawniania roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom, w sposób odmienny zostały uregulowane również przepisy przejściowe. Mianowicie, do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 poprzednio obowiązujących przepisów, stosuje się przepisy w brzmieniu poprzednio obowiązującym. Natomiast, roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie Ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają przedawnieniu stosownie do nowo obowiązujących przepisów.

Przykładowe terminy przedawnienia:

1.   dla roszczeń z umowy o dzieło – 2 lata od dnia oddania dzieła lub dnia, w którym dzieło miało być oddane zgodnie z treścią umowy,
2.   dla roszczeń z umowy zlecenia – 2 lata, w przypadku:

•  roszczeń o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionychwydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
  
• roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami alb osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone;

3. dla roszczeń z umowy o roboty budowlane – 6 lat, a w przypadku roszczeń związanych  z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata,
4. dla roszczeń z umowy sprzedaży:

• 2 lata, w przypadku roszczeń z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy,
• rok, w przypadku roszczeń o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad, przy czym termin ten biegnie od dnia stwierdzenia wady;
• w przypadku sprzedaży konsumenckiej używanych rzeczy ruchomych roczny termin przedawnienia roszczeń z rękojmi nie może zakończyć się przed upływemdwóch lat od dnia wydania rzeczy, nawet jeżeli strony uzgodniły iż termin odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi będzie skróconydo roku.