ZŁOŻENIE WNIOSKU O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI JAKO PODSTAWA DO ZMIANY LUB ROZWIĄZANIA UMOWY. ZMIANA PRZEPISÓW.
Zakres zmian
Z dniem 1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 15 maja 2015r. prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. 2015, poz. 978). Jedną ze zmian przewidzianych wskazaną wyżej ustawą jest zmiana treści art. 83 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2005r., poz. 233). Wskazany przepis z dniem wejścia w życie otrzyma następującą treść: „Art. 83. Postanowienia umowy zastrzegające na wypadek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub ogłoszenia upadłości zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły, są nieważne.”
Dotychczasowa praktyka
Aktualna treść art. 83 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze przewiduje sankcję nieważności wyłącznie względem postanowień umownych, które zastrzegają możliwość zmiany lub rozwiązania stosunku prawnego w przypadku ogłoszenia upadłości. W obowiązującym stanie prawnym powszechną praktyką jest zabezpieczenie się przed ewentualnym pogorszeniem się sytuacji finansowej drugiej strony umowy poprzez wprowadzenie mechanizmu umownego prawa odstąpienia od umowy, lub prawa do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku złożenia względem jednej ze stron wniosku o ogłoszenie upadłości. Celem wskazanego postanowienia jest z reguły uniknięcie sytuacji, w której jedna strona spełniając świadczenie jako pierwsza na rzecz kontrahenta o wątpliwej sytuacji finansowej, byłaby zobowiązana do spełniania świadczeń, za które nie uzyskałaby ekwiwalentu. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż wierzytelności z tytułu umów zawartych przez upadłego nie znajdują w przeważającej części postępowań upadłościowych zaspokojenia. Wprowadzenie do umowy wskazanych postanowień daje więc jednej stronie umowy możliwość zminimalizowania ryzyka oraz ewentualnej szkody wynikłej po jej stronie, ze względu na znaczne pogorszenie się sytuacji finansowej drugiej strony.
Powyższa praktyka konstruowania postanowień umownych, wiążąca możliwość zmiany lub rozwiązania umowy w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, była powszechnie akceptowana zarówno przez orzecznictwo jak i przez przedstawicieli doktryny. Uważa się, że zastrzeżenie możliwości zmiany, lub rozwiązania stosunku prawnego w przypadku złożenia wniosku
o ogłoszenie upadłości nie narusza art. 83 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze.
Skutki zmiany
Wejście w życie omówionej wyżej zmiany uniemożliwi dalsze stosowanie postanowień umownych zastrzegających możliwość zmiany lub rozwiązania stosunku prawnego w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż z dniem 1 stycznia 2016 r. postanowienia te staną się nieważne z mocy ustawy. Umowy zawierające wskazane postanowienie nadal będą ważne i wiążące strony, gdyż omawiany przepis jednoznacznie wskazuje na nieważność jedynie określonych postanowień umowy.
W zaistniałej sytuacji należy rozważyć stosowanie innych mechanizmów umownych zabezpieczających jedną stronę na okoliczność znacznego pogorszenia się sytuacji drugiej strony.
Dodatkowo należy wskazać, iż ustawa prawo restrukturyzacyjne wprowadzi nieważność postanowień umownych w przedmiocie:
- zastrzeżenia możliwości zmiany lub rozwiązania umowy w przypadku złożenia wniosku
o zatwierdzenie układu lub zatwierdzenia układu (art. 225 ust. 1 ustawy);
- zastrzeżenia możliwości zmiany lub rozwiązania umowy w przypadku złożenia wniosku o otwarcie
przyspieszonego postępowania układowego lub jego otwarcia (art. 247 ustawy).
W przypadku pytań związanych z powyższym zagadnieniem prosimy o kontakt z panem Markiem Widerą.
Z dniem 1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 15 maja 2015r. prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. 2015, poz. 978). Jedną ze zmian przewidzianych wskazaną wyżej ustawą jest zmiana treści art. 83 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2005r., poz. 233). Wskazany przepis z dniem wejścia w życie otrzyma następującą treść: „Art. 83. Postanowienia umowy zastrzegające na wypadek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub ogłoszenia upadłości zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły, są nieważne.”
Dotychczasowa praktyka
Aktualna treść art. 83 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze przewiduje sankcję nieważności wyłącznie względem postanowień umownych, które zastrzegają możliwość zmiany lub rozwiązania stosunku prawnego w przypadku ogłoszenia upadłości. W obowiązującym stanie prawnym powszechną praktyką jest zabezpieczenie się przed ewentualnym pogorszeniem się sytuacji finansowej drugiej strony umowy poprzez wprowadzenie mechanizmu umownego prawa odstąpienia od umowy, lub prawa do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku złożenia względem jednej ze stron wniosku o ogłoszenie upadłości. Celem wskazanego postanowienia jest z reguły uniknięcie sytuacji, w której jedna strona spełniając świadczenie jako pierwsza na rzecz kontrahenta o wątpliwej sytuacji finansowej, byłaby zobowiązana do spełniania świadczeń, za które nie uzyskałaby ekwiwalentu. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż wierzytelności z tytułu umów zawartych przez upadłego nie znajdują w przeważającej części postępowań upadłościowych zaspokojenia. Wprowadzenie do umowy wskazanych postanowień daje więc jednej stronie umowy możliwość zminimalizowania ryzyka oraz ewentualnej szkody wynikłej po jej stronie, ze względu na znaczne pogorszenie się sytuacji finansowej drugiej strony.
Powyższa praktyka konstruowania postanowień umownych, wiążąca możliwość zmiany lub rozwiązania umowy w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, była powszechnie akceptowana zarówno przez orzecznictwo jak i przez przedstawicieli doktryny. Uważa się, że zastrzeżenie możliwości zmiany, lub rozwiązania stosunku prawnego w przypadku złożenia wniosku
o ogłoszenie upadłości nie narusza art. 83 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze.
Skutki zmiany
Wejście w życie omówionej wyżej zmiany uniemożliwi dalsze stosowanie postanowień umownych zastrzegających możliwość zmiany lub rozwiązania stosunku prawnego w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż z dniem 1 stycznia 2016 r. postanowienia te staną się nieważne z mocy ustawy. Umowy zawierające wskazane postanowienie nadal będą ważne i wiążące strony, gdyż omawiany przepis jednoznacznie wskazuje na nieważność jedynie określonych postanowień umowy.
W zaistniałej sytuacji należy rozważyć stosowanie innych mechanizmów umownych zabezpieczających jedną stronę na okoliczność znacznego pogorszenia się sytuacji drugiej strony.
Dodatkowo należy wskazać, iż ustawa prawo restrukturyzacyjne wprowadzi nieważność postanowień umownych w przedmiocie:
- zastrzeżenia możliwości zmiany lub rozwiązania umowy w przypadku złożenia wniosku
o zatwierdzenie układu lub zatwierdzenia układu (art. 225 ust. 1 ustawy);
- zastrzeżenia możliwości zmiany lub rozwiązania umowy w przypadku złożenia wniosku o otwarcie
przyspieszonego postępowania układowego lub jego otwarcia (art. 247 ustawy).
W przypadku pytań związanych z powyższym zagadnieniem prosimy o kontakt z panem Markiem Widerą.